Vikizsjm
Dołączył: 17 Gru 2009
Posty: 155
Przeczytał: 0 tematów
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Gorzów Wlkp lub Radom jak kto woli
|
 Wysłany: Czw 22:27, 01 Lip 2010 Temat postu: Dla Patrycji :) |
|
|
Patrycja nie mam Twojego meila więc zamieszczam to na forum  Notatki oddałam więc nie mam ale uczyłam się dokładnie z tego na teorię wychowania
1. Istota: Enkulturacji, socjalizacji i wychowania.
Wychowanie jest procesem niezwykle złożonym. Zmierza do ubogacenia i wysubtelnienia rozwoju fizycznego, społecznego, moralnego i wrażliwości na piękno, poczucie przynależności do swojego kraju, ubogacenia życia rodzinnego, religijnego itd.… Wychowanie, to zamierzone działanie, którego celem jest kształtowanie osobowości wychowanków. Osobę wykonującą tę czynność nazywa się wychowawcą. Wychowawca, jak i wychowanek podlegają wpływom otoczenia. Można powiedzieć, że wychowanie jest wpływem i działaniem wpływów. Wpływ społeczny związany jest z wychowaniem. Wychowanie jest wpływem na drugą osobę, lecz nie każdy wpływ jest wychowaniem. Wpływ jednostronny – wychowawca wpływa na wychowanka (w sposób zamierzony by wprowadzić zmianę); Wpływ dwustronny – wychowanek wpływa również na wychowawcę; Wychowawca ma jednak większe możliwości wywierania wpływu na wychowanka. Trzeba jednak pamiętać, że dziecko nie jest biernym przedmiotem oddziaływań wychowawczych. Dziecko od małego wywiera niezamierzony wpływ na rodziców (rodzice, którzy maja bardzo płaczące dziecko powstrzymują się od brania go na ręce, jednak któregoś dnia ulegli i wstali do dziecka i tak jest już każdej nocy – wpływ wzajemny zawsze zachodzi).
Socjalizacja – szeroko rozumiane uspołecznienie. Proces polegający na stopniowym wchodzeniu w role społeczne. Poznawanie wzorców i kultury. Zapoznanie się z normami funkcjonowania w społeczeństwie. Utożsamiana jest też z wychowaniem, uspołecznianiem dziecka, polega na stopniowym wkraczaniu w życie społeczne, wchodzenie w role społeczne. Odbywa się pod wpływem innych i rozpoczyna się na początku życia i trwa przez całe życie. Najintensywniejsza w pierwszych etapach życia. W wyniku socjalizacji dzieci i młodzież staja się pełnowartościowymi członkami społeczeństwa. Na ogół w procesie socjalizacji wyróżnia się kilka faz rozwojowych. Najwcześniejsza przypada na okres od urodzenia do 2. – 3. roku życia. Nazywana bywa fazą przygotowawczą lub stadium resocjalizacji. W tym okresie podstawowym środowiskiem jest rodzina, zakład w którym dziecko przebywa.
Enkulturacja – to przyswajanie przez jednostkę całokształtu doświadczeń i wartości kulturalnych, to wchodzenie, wkraczanie w kulturę, zapoznanie się z normami życia społecznego. Pojęcie to jest bliskie pojęciu socjalizacji. Enkulturacja, to te aspekty doświadczenia, uczenia się, które wyodrębniają człowieka spośród innych stworzeń, za pomocą których osiąga on zarówno w początkowym jak i późniejszym okresie życia kompetencje w swojej kulturze. 3 typy adaptacji: do środowiska naturalnego; do grupy społecznej; do wzorów kultury
Enkulturacja
Socjalizacja Wychowanie
Dobro społeczne – charakter niezamierzony Dobro jednostki – charakter zamierzony
2. Cechy odróżniające wychowanie od socjalizacji.
Socjalizacja Wychowanie
Dobro społeczne Dobro jednostki
interakcja wszystkich ze wszystkimi Interakcja wychowawca – wychowanek
Charakter niezamierzony Charakter zamierzony
Wpływ socjalizacyjny skierowany na zachowanie Zespól działań zamierzonych skierowanych na osobowość wychowanka
Skierowana na teraźniejszość Skierowana na przyszłość, ale i teraźniejszość
Wychowanie stanowi przede wszystkim próbę świadomej i celowej interwencji w procesy socjalizacyjno – inkulturacyjne. Jest zawsze procesem z góry przewidzianym, a wiec zamierzonym i nierzadko zaplanowanym. Natomiast socjalizacja pozbawiona jest wszelkiej intencjonalności w wywieraniu wpływu na dzieci, młodzież i dorosłych. Jest procesem bezdecyzyjnym, na ogol przez nikogo nie kierowanym i niesterowanym. Może być jedynie odpowiednio wykorzystana w procesie wychowawczym.
Choć co prawda, wychowanie jest procesem długotrwałym, podobnie jak socjalizacja, to jednak niekiedy występuje z mniejszymi lub większymi przerwami, ntm., wpływ socjalizacji jest niemal ustawiczny.
3. Wychowanie i nauczanie – różnice i podobieństwa.
Kształcenie, czyli nauczanie, to działanie zmierzające do trwałej modyfikacji, ukształtowania lub rozwinięcia w osobowości jednostki dyspozycji instrumentalnych, a więc wiedzy, umiejętności, uzdolnień i nawyków sprawnościowych. Jest ono skierowane na procesy poznawcze, kształtuje też dyspozycje, natomiast wychowanie, to działanie na procesy emocjonalne i motywacyjne, kształtowanie cech kierunkowych, wartości i zainteresowań.
Zdefiniowanie wychowania w taki sposób, aby uwydatniona została jego odrębność od nauczania, nastręcza wiele trudności, ponieważ procesy odpowiadające tym pojęciom często występują łącznie. Ci, którzy stoją na stanowisku, że rozróżnienie wychowania od nauczania jest niemożliwe, twierdza, że „dobre” nauczanie jest zawsze także kształtowaniem postaw, wartości i motywacji a więc jest zarazem wychowaniem.
Odrębność nauczania i wychowania bierze się z faktu, że do pewnego stopnia, inne są psychologiczne prawidłowości kształtowania się dyspozycji kierunkowych, a inne w wypadku tworzenia się dyspozycji instrumentalnych. Czymś innym jest bowiem utrwalenie w psychice jednostki uczuć lub motywacji, a czymś innym przyswajanie sobie przez nią wiadomości lub umiejętności. Także kontrola wyników nauczania nastręcza znacznie mniej trudności niż kontrola wyników wychowania. Można stosunkowo łatwo sprawdzić, czy uczeń zna pewne fakty, rozumie pewne zjawiska lub umie zastosować pewne wiadomości; a znacznie trudniej jest upewnić się co do nabycia przez niego pewnych postaw lub rozwinięcia w sobie określonych przekonań. Werbalne deklaracje ucznia mogą być dalekie od faktycznych stanów jego osobowości.
4. Mechanizmy socjalizacji.
1. Mechanizm kontroli społecznej. Są to reakcje środowiska na zachowanie jednostki (aprobata lub bezaprobata). Relacje te, cechuje regularność. Pewne czyny są oceniane w danej grupie jednakowo. Za tymi reakcjami kryje się system norm i wzorców postępowania aprobowanych przez grupę. Mechanizm kontroli społecznej, szczególnie działa w malej grupie – dzięki bezpośrednim kontaktom członków grupy. Przejawem kontroli jest opinia publiczna. Jednostka szybko odkrywa, ze możliwości osiągania własnych celów zależą od pozycji w grupie. Zdobycie dobrej pozycji, oznacza zdobycie sobie uznania i popularności. Jednostka to osiągnie, jeżeli jej zachowania będą zgodne z systemem norm i oczekiwań obowiązujących w grupie. Układem wzmocnień dla określonych zachowań człowieka jest aprobata społeczna.
2. Mechanizm wpływu osób znaczących. Człowiek jest stymulowany do określonych zachowań poprzez interakcje z pojedynczymi osobami. Są to osoby dla niego znaczące, wobec których jednostka zajmuje postawę przychylna i którym przypisuje cenne dla siebie właściwości. Kontakt oparty jest na więzi emocjonalnej. Osobą znaczącą, może być: matka, ojciec, koleżanka, przyjaciel, zwierzchnik itp. Wpływ osób znaczących zachodzi na dwóch poziomach: zewnętrzne odwzorowanie czyjegoś zachowania – naśladownictwo, oraz odwzorowywanie cudzych zachowań – identyfikacja. Podłożem ich są dążenia jednostki do zapewnienia sobie bezpieczeństwa i społecznej akceptacji. Układem wzmocnień są reakcje tych osób.
3. Mechanizm wzmacniania wewnętrznego. Stymulatorem pożądanych zachowań jest własna aktywność jednostki, ukształtowana na podłożu wcześniej przyjętych postaw (wyuczonych i zinternalizowanych). Człowiek zawsze dąży do zachowania stanu równowagi w obrębie już ukształtowanych w niej systemów postaw. Zachodzi proces selekcji napływających informacji w celu zachowania ich wewnętrznej zgodności, unikania dysonansu miedzy uznanymi przekonaniami. Jednostka stara się zachować zgodność miedzy tym, co czuje, wyznaje, myśli, czego pragnie – a tym – jak się zachowuje.. Są jednak wyjątki. Zdarza się, że zachowuje się tak tylko dlatego, iż pełniona rola społeczna objęta jest mechanizmem kontroli społecznej, Jest ona narzucona i pełniona pod przymusem Aby pełniona rola miała charakter uwewnetrzniony i trwały (tylko wtedy prowadzi do trwałych zmian w osobowości) musza zachodzić następujące warunki: nie może być narzucona i pelniona pod przymusem;
powinna mobilizować do wysiłku, ale równocześnie ukrywać perspektywy pokonania trudności; jednostka musi mieć możliwość pełnienia roli w sposób twórczy;
5. Mechanizm modelowania i jego znaczenie dla socjalizacji i wychowania.
W miarę dorastania dziecka, jego rozwój w dużym stopniu opiera się na typie uczenia się. Dla dzieci modelami do naśladowania staja się głownie osoby znaczące, atrakcyjne, mające cechy przez nie pożądane, do których są emocjonalnie przywiązane, dysponujące możliwością nagradzania.Uczenie się to nabywanie pewnych doświadczeń, np. chodzenie, mówienie itp. Nie są to osiągnięcia nabyte tylko przez wychowanie. Odbywa się przez dwa mechanizmy: a) modelowanie (naśladownictwo) – to: uczenie się przez obserwacje, nie tylko wzrokową; leży u podłoża większości naszych zachowań; uruchamiany wtedy, gdy jednostka czegoś potrzebuje i obserwuje, ze inne osoby to mają; efekt rozhamowania – odrzucenie swoich zasad, np., picie alkoholu w towarzystwie, osiągniecie radości po wypiciu drinka, wagary w gronie klasowym i obserwowanie konsekwencji
b) kontrola społeczna (mechanizm ten działa skutecznie w małych mieścinach, gdzie wszyscy, o wszystkich wszystko wiedza; dlatego można kontrolować czyjeś zachowanie).
karanie i nagradzanie bezpośrednie (odrzucenie społeczne, np., męża bijącego swoja żonę)
przewidywanie kar i nagród
Modelowanie, (czyli metoda przykładu), to jedna z najbardziej skutecznych metod nauczania. „Słowa uczą a przykłady pociągają”. To rodzina jest środowiskiem, które oddziałuje na jednostkę od najwcześniejszych lat życia. W niej zdobywa człowiek pierwsze doświadczenia społeczne, poznawcze i emocjonalne. Dziecko wchodząc w interakcje z rodzicami, kształtuje swoją osobowość, a także rozwija funkcje psychiczne. Obserwując zachowania matki i ojca przyswaja sobie pewne normy, wzorce i wartości, które są przyjęte i uznawane w społeczeństwie, w którym żyje. Rodzina jest więc podstawową i najważniejszą grupą społeczną, w której dokonuje się proces wychowania i socjalizacji czyli – uspołeczniania dziecka.
Pojęcie modelowania rozciąga się na wszelkie postacie odwzorowywania cudzych zachowań. Procesy modelowania mogą mieć charakter doraźny i sporadyczny, ale mogą też występować w sposób bardziej długotrwały. Niektórzy metodę modelowania, nazywają uczeniem się przez naśladownictwo lub uczeniem się zastępczym, a niekiedy „zarażaniem”, z uwagi na udzielanie się imitowanego zachowania. Przez modelowanie można rozumieć odwzorowywanie, czyli przyswajanie zaobserwowanych zachowań, jak też nabywanie nowych zachowań lub modyfikowanie zachowań dawniej już ujawnionych przez obserwatora, przy czym z zakresu modelowania wyklucza wszelkie świadome naśladowanie modelu przez obserwatora.
Obserwowanie modela pociąga za sobą upodobnienie się do niego bądź w sposób niemal odwzorowujący jego zachowanie, bądź też w sposób bardzo różny.
Szczególną rola w procesie wychowania przypada bardzo rożnym zachowaniom jednostki w porównaniu z postrzeganym przez nią modelem postępowania. Dzięki temu, np., metoda dawania dobrego przykładu okazuje się wyjątkowo przydatna z wychowawczego punktu widzenia.
Mechanizm modelowania może być celowo wykorzystywany przez wychowawców (np., nagradzanie wzorowego zachowania się ucznia w szkole)
6. Mechanizm kontroli społecznej.
Zachodzi podczas socjalizacji. Mamy tu do czynienia z karaniem i nagradzaniem. Mechanizm ten działa skutecznie w małych mieścinach, gdzie wszyscy, o wszystkich wszystko wiedza; dlatego można kontrolować czyjeś zachowanie). Posiada charakter niezamierzony, chodzi o zachowanie porządku i dobra społecznego.
karanie i nagradzanie bezpośrednie (odrzucenie społeczne, np., męża bijącego swoja żonę)
przewidywanie kar i nagród (kara – negatywne dla jednostki następstwo zdarzeń.
Mechanizm kontroli społecznej to reakcje środowiska na zachowanie jednostki (aprobata lub bezaprobata). Relacje te, cechuje regularność. Pewne czyny są oceniane w danej grupie jednakowo. Za tymi reakcjami kryje się system norm i wzorców postępowania aprobowanych przez grupę. Mechanizm kontroli społecznej, szczególnie działa w malej grupie – dzięki bezpośrednim kontaktom członków grupy. Przejawem kontroli jest opinia publiczna. Jednostka szybko odkrywa, ze możliwości osiągania własnych celów zależą od pozycji w grupie. Zdobycie dobrej pozycji, oznacza zdobycie sobie uznania i popularności. Jednostka to osiągnie, jeżeli jej zachowania będą zgodne z systemem norm i oczekiwań obowiązujących w grupie. Układem wzmocnień dla określonych zachowań człowieka jest aprobata społeczna.
7. Uczenie się przez kary i nagrody.
Nagradzanie, to tworzenie atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń w następstwie określonych czynności, nagroda może być zarówno przedmiot jak i czynność.
Karanie, to tworzenie awersyjnych dla jednostki zdarzeń w następstwie określonych czynności.
Mechanizm uczenia się, a wiec nabywania zachowań przez kary i nagrody, bywa nazywany również uczeniem się przez następstwo zdarzeń. W opisie tego mechanizmu, stosuje się pojecie kary i nagrody. Główne twierdzenie opisujące ten mechanizm brzmi nst.: Jeżeli jakiemuś zachowaniu towarzyszy, bądź nst. po nim nagroda, to zwiększa się prawdopodobieństwo powtórzenia się lub podobnego zachowania w tej samej lub podobnej sytuacji.
Termin nagroda, może być definiowany jako, dowolne zdarzenie towarzyszące lub następujące po danym zachowaniu, zwiększające prawdopodobieństwo występowania tego zachowania w tej samej, lub podobnej sytuacji; Spośród dużej liczby twierdzeń dotyczących skuteczności nagradzania najważniejsze dla praktyki wychowania są: prawdopodobieństwo wystąpienia danego zachowania wraz ze wzrostem wartości, częstości i regularności nagród otrzymanych w następstwie danego rodzaju zachowania; jeśli jakaś nagroda jest powtarzana w krótkim okresie czasu, to każda nst. nagroda tego samego rodzaju zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia nagradzanego zachowania; nagrody opóźnione są mniej skuteczne od bezpośrednich;
Kary wyzwalają opór i zamkniecie, uporczywe dążenie do odwetu, zaogniając sytuacje i potęgując napięcie. Rygor wzmaga agresywność. Karanie powoduje powstawanie negatywnych, ze społecznego punktu widzenia postaw – np. kłamstwa, – dlatego, mija się to z celem, któremu ma służyć.
Kary są nieskuteczne, ponieważ: nie zmieniają zachowania, które wymagało ich zastosowania; nie odstraszają świadków stosowania tych kar od zachowań, za które ktoś inny został ukarany; prowadza do agresji. Zastosowana kara powinna być przemyślana, dostosowana do cech psychicznych karanego, dostosowana do cech psychicznych karanego, skierowana na nabycie nowych, właściwych form zachowania.
Jeżeli chcemy być dobrymi wychowawcami musimy pamiętać o stosowaniu w swej pracy całej gamy metod wychowawczych, dokładnie przemyślanych i dostosowanych do konkretnej sytuacji.
8. Zasady skutecznego nagradzania/ karania.
Nagradzanie, to tworzenie atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń w następstwie określonych czynności, nagroda może być zarówno przedmiot jak i czynność.
Karanie, to tworzenie awersyjnych dla jednostki zdarzeń w następstwie określonych czynności.
Termin nagroda, może być definiowany jako, dowolne zdarzenie towarzyszące lub następujące po danym zachowaniu, zwiększające prawdopodobieństwo występowania tego zachowania w tej samej, lub podobnej sytuacji; Spośród dużej liczby twierdzeń dotyczących skuteczności nagradzania najważniejsze dla praktyki wychowania są: prawdopodobieństwo wystąpienia danego zachowania wraz ze wzrostem wartości, częstości i regularności nagród otrzymanych w następstwie danego rodzaju zachowania; jeśli jakaś nagroda jest powtarzana w krótkim okresie czasu, to każda nst. nagroda tego samego rodzaju zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia nagradzanego zachowania; nagrody opóźnione są mniej skuteczne od bezpośrednich; Stosując nagradzanie, należy podnosić wymagania w stosunku do wychowanka, urozmaicać nagrody i indywidualizować je. Nagradzanie może polegać na oficjalnym wyrażaniu aprobaty i wyróżnieniu wychowanka, na przydzieleniu określonej funkcji lub roli, na przyznaniu dodatkowych przywilejów, wręczeniu prezentów, przyznaniu wyróżnień symbolicznych itp.
Nagradzać należy bezpośrednio po konstruktywnym działaniu w połączeniu z odpowiednim wyjaśnieniem, za co wychowanek został nagrodzony.
Kara nigdy nie powinna dyskryminować i poniżać godności ucznia, powinna być wymierzona sprawiedliwie i w spokoju a nie w gniewie i uniesieniu i to bezpośrednio po przewinieniu. Powinna dawać tez możliwość rekompensaty wyrządzonego zła. Poniesiona kara wymazuje winę, do której nie wolno już wracać.
Jeżeli chcemy być dobrymi wychowawcami musimy pamiętać o stosowaniu w swej pracy całej gamy metod wychowawczych, dokładnie przemyślanych i dostosowanych do konkretnej sytuacji.
9. Interakcja wychowawcza i jej cechy. Stosunek wychowawczy realizuje się zawsze w interakcjach społecznych, z których każda zachodzi w określonych warunkach zewnetrznych. Warunki te, wyznaczone są przez miejsca i czas, w których zachodzi dana interakcja, liczbę osób w niej uczestniczących, stosunki zachodzące pomiędzy tymi osobami oraz otoczenie materialne, w których działania te występują. Całokształt tych warunków składa się na sytuacje, w której zachodzi interakcja wychowawcza.
Wychowawca i wychowanek pozostają ze sobą w pewnych stosunkach, które możemy nazwać interakcją wychowawczą. Interakcja wychowawcza oznacza „rodzaj wzajemnych oddziaływań między wychowawcą a wychowankiem bądź grupą wychowanków…” W toku takiej interakcji bardzo rzadko mamy do czynienia wyłącznie z karaniem, zwykle stosuje się zarówno nagrody i kary z tym, że mają one różną siłę. I tak „K. Skarżyńska posługiwała się czterema układami nagród i kar: • Silne nagrody i słabe kary; • Silne nagrody i silne kary; • Słabe nagrody i silne kary; • Słabe nagrody i słabe kary
Tak wiec, podstawową cechą wychowania jest tzw. interakcyjność. Oznacza to, że proces wychowawczy ma zwykle miejsce w sytuacji interakcji, tj. współdziałania ze sobą wychowawcy i wychowanka, które odbywa się na zasadzie wzajemności lub oddziaływaniu co najmniej dwukierunkowym. Wychowanie rozumiane jako proces interakcyjny zakłada przede wszystkim, iż wychowanek nie jest i nie może być jedynie biernym odbiorcą wpływów wychowawczych. Nie tylko bowiem im podlega, lecz jest w stanie odpowiednio na nie zareagować i być ich nośnikiem w formie reakcji na oddziaływania ze strony wychowawcy. Można więc powiedzieć, że proces wychowawczy jest tym skuteczniejszy, im bardziej sprzyja zaktywizowaniu i usamodzielnieniu wychowanka, oraz im częściej wychowawcy na tym zależy w dalszych z nim kontaktach. Nie wolno jej lekceważyć, gdyż w przeciwnym razie proces wychowania przestanie być interakcją, a stanie się jednokierunkowym działaniem, prowadzącym konsekwentnie do instrumentalnego traktowania wychowanka. Interakcyjny charakter wychowania szczególnie wysokie wymagania stawia również przed wychowawca. Skuteczność wychowania jako procesu interakcji zależy nie tylko od wyzwalania aktywności wychowanka, lecz również od tego, co jest w stanie zaoferować mu wychowawca. Interakcyjność wychowania wiąże się tez z umożliwianiem wychowankowi nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi, zwłaszcza z rówieśnikami. Organizowane w tym celu spotkania są nieodzownym elementem wychowania jako procesu interakcyjnego. W tym sensie, proces interakcji musi posiadać również samowychowanie. Bez kontaktu z innymi nie miałoby ono sensu, byłoby jawną ucieczka od życia oraz odpowiedzialności za siebie i innych.
10. Koncepcje wychowania i ich charakterystyka. Koncepcje, są tylko pewnym zbiorem przekonań, dotyczących tego, jak powinno być. Koncepcje wychowania dotyczy kwestii, czy wogóle wychowywać? Odpowiedź prowadzi do 2. kategorii: Antypedagogika i wszystkie pozostałe koncepcje. Antypedagogika – przekonanie o znaczeniu wolności człowieka i swobody, dziecku należy się swoboda całkowita, co ogranicza wolność innych, np. środek nocy a dzieciak gra na bębnie. W pozostałych teoriach przekonania dotyczą ideałów i celów wychowania, co wiąże się z koncepcja społeczeństwa i miejsca w nim człowieka. W wychowaniu, dążyć do tego, by człowiek był niezależny, wolny i szczęśliwy. Wyróżniamy tu 3 koncepcje społeczeństwa: Konc społ. Fundamentalistycznego – dostosowanie do norm jakie obowiązują, czasem modnych; prowadzi czasem do surowych kar, gdyż nacisk jest na bezwzględne stosowanie norm i wzorców zachowań. Koncepcja wychowania liberalnego i pluralistycznego –swoboda działań, dziecku można wszystko; Przedstawiciel: Rogers. Oraz koncepcja społeczeństwa demokratycznego – rodzice prowadzą dziecko przez dialog, negocjację, które dla obu stron są do przyjęcia.
Niektóre koncepcje ukształtowały się pod wpływem poglądów na czynniki osobotwórcze; Cechy człowieka ukształtowane przez czynniki naturalne i wrodzone. Jak funkcjonuje człowiek zależy od tego, w jaki sposób postrzega rzeczywistość. I tak możemy wyróżnić: Koncepcja wychowania tradycyjnego (konserwatywnego) – chodzi tutaj o ideał posłuszeństwa; przyjmuje się, ze wychowanie odbywa się poprzez przymus oraz władze, które determinują proces wychowania. Kara za nieposłuszeństwo. Przedstawiciele: Sławiński, Dobson. Wychowanie liberalne – głosi zasadę liberalizmu, podkreśla się tutaj konieczność wspomagania dziecka, dziecku, należy stwarzać możliwości, aby mogło wykorzystać pozytywne cechy;
Koncepcja wychowania niedyrektywnego – (założenie; wychowywać nie za pomocą przymusu) – strategia negocjacyjna; nikt nie powinien przegrywać (rodzic nie może ulegać, ale tez nie powinien zmuszać dziecka – negocjacja; strategia wysuwania ofert – zostawić dziecku wybór; strategia perswazyjna – dialogowa: opiera się na wydobywaniu pożądanego zachowania poprzez argumenty i dialog.
11. Przedmiot sporów miedzy zwolennikami różnych koncepcji wychowania. Zamierzony charakter wychowania stał się kwestia kontrowersyjna 10, 15 lat temu pod wpływem psychologii humanistycznej (wolność jednostki) – wolność dziecka. Powstała koncepcja sprzeciwiającą się w ogóle wychowaniu – antypedagogika – przekonanie o znaczeniu wolności człowieka i swobody, dziecku należy się swoboda całkowita, co ogranicza wolność innych, np. środek nocy a dzieciak gra na bębnie. W pozostałych teoriach przekonania dotyczą ideałów i celów wychowania, co wiąże się z koncepcja społeczeństwa i miejsca w nim człowieka. W wychowaniu, dążyć do tego, by człowiek był niezależny, wolny i szczęśliwy. Wychowanie jest intencjonalne i ma na celu ukształtowanie osobowości wychowanka. Hasła: wychowanie to działanie nieuprawnione, wpływ może być nieintencjonalny. Zajmujący się rozwojem dziecka zaczęli głosić sprzeciw wobec wychowania, jako zamierzonemu działaniu. Niektóre koncepcje ukształtowały się pod wpływem poglądów na czynniki osobotwórcze; Cechy człowieka ukształtowane przez czynniki naturalne i wrodzone. Jak funkcjonuje człowiek zależy od tego, w jaki sposób postrzega rzeczywistość.
12. Ideał wychowania i jego realizacja. Ideał wychowania – jest bliski temu, co nazywamy wzorem osobowościowym, jest to zestaw zintegrowanych celów dających opis dojrzałej osobowości. Można wiec powiedzieć, że ideał wychowania, to zarys pożądanej osobowości jednostki, jaka ma powstać pod wpływem całokształtu oddziaływań wychowawczych. Stanowi on podstawę do wprowadzenia bardziej szczegółowych celów wychowania. Cele wychowania wyrażamy za pomocą sądów mówiących o tym, co powinno być. Opis osobowości, jaki uzyskujemy przez sformułowanie ideału wychowania odnosi się do stanu końcowego, jaki mamy osiągnąć na przestrzeni całego okresu dorastania. Realizacja ideału wychowania składać się będzie ze stopniowego osiągania wielu najrozmaitszych stanów pośrednich, z których każdy jest pewnym krokiem w kierunku celu naczelnego. Ideał wychowania, stanowiąc zestaw zintegrowanych celów jest zarazem bardzo ogólna wytyczna odnosząca się do w pełni ukształtowanej osobowości. Realizacja tego ideału składać zatem się musi ze stopniowego osiągania stanów pośrednich, co wymaga nie tylko odpowiednich działań wychowawczych, ale zintegrowania działań rożnych osób.
13. Cele wychowania i ich charakterystyka. Nadrzędnym celem każdego wychowawcy jest osiągnięcie wielopłaszczyznowego rozwoju swojego podopiecznego. Celem nazywamy zakładaną zmianę, jaką chcemy uzyskać kształtując osobowość wychowanka. Inaczej mówiąc przedmiotem dążenia wychowawcy jest kształtowanie pewnych dyspozycji psychicznych wychowanka: nawyków, postaw, zdolności, cech osobowości – kategoria psychologiczna albo pewnych stanów środowiska społecznego, w którym ów wychowanek żyje: struktury zbiorowości, ról, norm, wzorów kultury – kategoria socjologiczna. Najistotniejszym uzasadnieniem tworzenia celów wychowania jest ich zgodność z wartościami, zwłaszcza z wartościami uniwersalnymi, ogólnoludzkimi wartościami poznawczymi, moralnymi, estetycznymi, których osią główną są 3 słowa: prawda, dobro i piękno. Pośród wartości moralnych czołowe miejsce zajmują altruizm, tolerancja, poczucie odpowiedzialności, wolności i sprawiedliwości. Nie bez znaczenia jest tu również natura człowieka, a więc dochodzące do głosu jego sumienie. Pojęcia wartości, norm i celów wychowania mają wiele cech wspólnych, wzajemnie przenikają się. Uczciwość, sumienność, życzliwość czy umiejętność współżycia z innymi są zarówno cechami osobowościowymi, jak i stanowią same w sobie bardzo pożądane cele wychowania. Mnogość celów wychowania nie jest dobra ani dla wychowawców, ani dla wychowanków, bowiem mogą oni zagubić się w hierarchii ich znaczenia i mieć trudność z odróżnieniem tego, co najważniejsze od tego, co w danej chwili powinno być drugorzędne. Rodzaje celów wychowania: ogólne – ujmowane są jako cele ostateczne. Podkreśla się tu znaczenie człowieka jako ostatecznego celu wychowania. Cele ostateczne włącza się w konkretne konteksty społeczne, nie są one dane w postaci gotowej ale wypracowuje się je w konkretnej instytucji wychowawczej. Ujmuje się je uniwersalnie i swoiście. Zalety: są bogate znaczeniowo, akcentują ważne wartości społeczne, są perswazyjne, zwięzłe (w tym sensie, że niewiele słów ogarnia szeroką dziedzinę). Wady: wieloznaczność, nieokreśloność, założenia idealizujące, deklaratywność (sformułowanie ich dobrze brzmi dzięki takim przymiotnikom, jak indywidualny, trwały, itp.), niejasny adresat. Swoiste – (operacyjne) konkretne, wymierne, zakładane efekty pracy wychowawczej. Stanowią opis wyników, które mają być uzyskane. Zalety: są jednoznaczne, wskazują sposób zademonstrowania, iż cel został osiągnięty, odnoszą się wprost do ucznia, mobilizuje ucznia i nauczyciela. Wady: względne ubóstwo znaczenia, rozłączenie poznania i motywacji, poszatkowanie przedmiotu, pracochłonność. W zależności od miejsca ich realizacji: formalne ( realizowane instytucjonalnie, np. w przedszkolu, szkole, placówkach opiekuńczo – wychowawczych ), np. poczucie przynależności do większej grupy społecznej niż rodzina, kształtowanie postaw patriotycznych, rozwijanie realistycznego poznawania świata i siebie samego, gotowość do usamodzielnienia się i do samodyscypliny; nieformalne ( własne, realizowane w naturalnym środowisku wychowawczym, np. w rodzinie, i na prywatny użytek wychowawcy ), np. rozwijanie zaufania do życia i świata, poczucia sensu własnej egzystencji, gotowości do kierowania się instynktem samozachowawczym, podejmowania wysiłku pracy, w tym także na rzecz innych, rozwijanie rozsądnego rozumienia świata i siebie samego, kultury serca, samodyscypliny, pracy nad sobą , samowychowania.
Koncepcje stanowienia celu wychowania. 1. Koncepcja naturalistyczna w tych koncepcjach punktem wyjścia jest założenie, że każdy człowiek wyposażony jest w zadatki przyszłych dyspozycji o charakterze osobowościowym (zwolennicy liberalnego wychowania należy stwarzać okazję do rozwoju tych dyspozycji a nie przeszkadzać w rozwoju). 2. Koncepcje socjologistyczne – punktem wyjścia dla budowania celu wychowania jest według zwolenników tych koncepcji analiza procesów społecznych. Wychowanie musi polegać na przygotowaniu jednostki do życia w takim społeczeństwie w jakim ono jest. (cele uwzględniają istnienie norm i funkcjonowania społecznego, jednostki należy dostosować). 3. Koncepcje kulturolistyczna – według zwolenników tej teorii istnieją ponad czasowe wartości kultury, do których dążenie jest powołaniem człowieka. Wychowanie wg zwolenników tych koncepcji powinno być nieustannym zbliżaniem się do wartości jakim są dobro i piękno. 4. Koncepcje futorologistyczne – wg zwolenników tych koncepcji najważniejsze w ustaleniu celu wychowania są prognozy dalszego rozwoju społecznego.
14. Wychowanie jako czynność i proces. Wychowanie jest czynnością swoista, bowiem jest rozłożone w czasie. Można wyróżnić 5 etapów tych działań: I etap, w którym stwierdzamy nieakceptowany stan rzeczy, etap ten można określić diagnozą stanu aktualnego. II etap, to sformułowanie celów działania, jako stanu pożądanego; III to dobór środków działania, a więc wyłonienia odpowiednich zadań; IV, implementacja, czyli wprowadzenie planu w życie i V etap, ewaluacja, czyli ocena skutków działania.
Wychowanie rozpoczyna się nieakceptowanym stanem rzeczy. Ten nieakceptowany stan rzeczy, może dotyczyć sytuacji dwojakiego rodzaju: wychowawca stwierdza, że wychowanek jest agresywny lub brakuje pożądanego zachowania. Istotą działań wychowawczych jest wywołanie aktywności wychowanka. Ta aktywność, czyli rodzaj czynności wyznacza tzw. formę wychowania. Proces wychowania przybiera dana formę, jeżeli składające się na nią sytuacje zapewniają określony rodzaj działalności wychowanka. Innymi słowy, forma wychowania to, to, co ma czynić wychowanek, jaka aktywność podjąć, np. zabawa, praca... W klasyfikacji form wychowania uwzględnić możemy, formy przedmiotowe, organizacyjne, zespołowe, zbiorowe. Każda forma może służyć realizacji różnych celów, przebiegających w określonej sytuacji. Sytuacja wychowawcza może być spontaniczna i zaaranżowana. W procesie wychowania konieczne jest pytanie, „jaka dyspozycje osobowościową ukształtować”? Wychowanie jest ważnym procesem społecznym. Stanowi ono jeden z podstawowych zadań, jakie powinna realizować szkoła. Jest to bardzo ważne, gdyż szkoła, obok rodziny jest najważniejszym, a niejednokrotnie jedynym środowiskiem wychowującym. Szkoła powinna stymulować sytuacje wychowawcze. Polega to, na stwarzaniu przez nauczyciela warunków sprzyjających pożądanej aktywności uczniów. W praktyce szkolnej można wykorzystać różnorodne bodźce stymulujące działalność dzieci i młodzieży, miedzy innymi przez powierzanie uczniom rożnych ról w klasie i szkole, urządzanie imprez, wystaw, olimpiad przedmiotowych, zawodów, organizowanie czasu wolnego.
15. Dziedziny wychowania. Wychowanie jest procesem niezwykle złożonym. Zmierza do ubogacenia i wysubtelnienia rozwoju fizycznego, społecznego, moralnego i wrażliwości na piękno, poczucie przynależności do swojego kraju, ubogacenia życia rodzinnego, religijnego itd. Wychowanie odnosi się do osobowości człowieka, a w jej obrębie wyróżnić można rożne sfery; np. postawy wobec zdrowia, norm moralnych. Można domyślać się, ze procesy kształtowania i rozwoju rożnych dyspozycji osobowościowych, a wiec sfer osobowości przebiegają rożnie, zatem oddziaływanie wychowawcze skierowane na te sfery, jest rożne. Możemy wiec mówić o tzw. dziedzinach wychowania. Jednym słowem, dziedziny wychowania, to nic innego jak sfery osobowości, na które skierowane jest wychowanie. Współcześnie dziedziną wychowania, która jest domaga się szczególnie wzmożonej intensywności jest wychowanie moralne, nierzadko używa się go zamiennie z nazwami wychowania do wartości i wychowania etycznego, kojarzy się ono przeważnie z zapoznaniem wychowanka ze znanymi wartościami i praktyczną ich realizacją. Ma ono na celu szczególnie zapoznanie dzieci i młodzieży z normami określającymi ludzkie powinności oraz wartościami moralnymi. Wychowanie moralne stawia sobie za cel przyswajanie sobie przez dzieci i młodzież norm, zasad, wartości moralnych, których aprobata i realizacja mogą im zapewnić bycie moralnie dobrymi. Wychowanie moralne wymaga szczególnej subtelności i wiarygodności w podejściu pedagogicznym do wychowanków. Wychowania moralnego nie da się zaplanować z góry. Ciekawą i niezmiernie ważną pedagogicznie dziedziną wychowania jest wychowanie estetyczne. Istnieje obecnie pilne zapotrzebowanie na nie w przedszkolach, szkołach i zakładach opiekuńczo-wychowawczych. Wychowanie estetyczne odnosi się do kształcenia pełnej, integralnej osobowości człowieka, nie tylko w sferze wrażliwości estetycznej, ale obejmuje także oddziaływanie na sferę intelektualną i moralnie społeczną. Obejmuje swoim zasięgiem wielostronny rozwój człowieka. Oddziałuje nie tylko na sferę emocji, ale także intelektu i moralności. Nazywane bywa wychowaniem przez sztukę. Współczesne wychowanie człowieka przez sztukę można porównać „do okaleczonego ptaka, któremu sztuka może przywrócić utracone skrzydła”. Sztuka jest kopalnią wiedzy o człowieku, jego otoczeniu oraz materialnym i duchowym dorobku ludzkości. Wzbogaca wyobraźnię, rozwija uzdolnienia twórcze, uczy dostrzegania rzeczy nowych, pozwala na godziwe i przyjemne spędzenie wolnego czasu. Szczególną rolę w wychowaniu estetycznym odgrywa nauczyciel. Oczekuje się by nie był tym, kto wie wszystko, ale by był inspiratorem, partnerem do dyskusji i współdziałania. Nie mniej ważną dziedziną wychowania jest wychowanie seksualne. Występuje także pod nazwami wychowanie prorodzinne, wychowanie do życia w rodzinie bądź wychowanie do życia w miłości.
Istnieje jeszcze wiele innych dziedzin wychowania, jak np. wychowanie umysłowe, religijne i zdrowotne.
Wychowanie zdrowotne ma prowadzić do kształtowanie pozytywnych postaw do własnego zdrowia i pozytywnych postaw co do zdrowia innych ludzi. Chodzi tu o ukształtowanie postaw pro zdrowotnych, które powinno być realizowane przede wszystkim w rodzinie, szkole oraz innych instytucjach opiekuńczo -wychowawczych. Szczególną rolę odgrywają tu placówki zdrowia, które powinny współpracować z innymi placówkami. Wychowanie zdrowotne ma doprowadzić do tego, aby każdy uczeń po pierwsze zrozumiał, że jest odpowiedzialny za zdrowie swoje i innych, aby doskonalił je i zapobiegał chorobom. Po drugie, aby wiedział co szkodzi zdrowiu a co powoduje jego przedłużenie, aby wiedział jak korzystać z palcówek służby zdrowia, aby zrozumiał, że zdrowie zależy od jego czynnej postawy. Aspekty wychowania zdrowotnego: kształtowanie akceptacji samego siebie, identyfikowanie się młodzieży z własną płcią, kształtowanie relacji między chłopakami i dziewczętami, - problemy uzależnień (alkohol, narkotyki, hazard, komputer), uczenie młodzieży samoobserwacji, poznawania samego siebie, kształtowanie poczucia własnej wartości i adekwatnej samooceny, kształtowanie postaw akceptujących własne niedociągnięcia, braki.
Głównym założeniem wychowania umysłowego jest założenie, że nie można kształtować osobowości człowieka bez ukształtowania intelektu, czyli główne założenie mówi, że w praktyce nie można odrywać nauczania od wychowania. Wychowanie umysłowe odbywa się poprzez przekaz wiedzy, poprzez kształtowanie umiejętności. Nauczyciele przekazując wiedzę i kształtując umiejętności oddziaływają na uczniów treściami dydaktycznymi, swoją postawą do wiedzy a także swoja postawą do pracy zawodowej. Wychowanie umysłowe jest rzeczą bardzo ważną. Ważne jest aby kształtować zdolność logicznego myślenia.
Wychowanie emocjonalne. Termin ten obejmuje wszelkie stany emocjonalne (uczucia, nastroje, humory i inne poruszenia emocjonalne). Emocje to reakcje człowieka na jego własne zachowania i własną sytuację życiową, a także reakcje na osoby, sytuacje i wydarzenia zewnętrzne, które wpływają na jego los. W zależności od okoliczności reakcje te wyrażają się poprzez radość, wzruszenie, pewności siebie, czy niepokój, wstyd, poczucie winy, gniew. Sferę emocjonalną można zdefiniować jako sposoby przeżywania wszystkiego, co dzieje się w nas samych i wokół nas. Przeżywanie uczuć jest istotnym darem gdy manipulujemy własnym myśleniem w taki sposób, aby uciekać od prawd o nas samych i o naszym postępowaniu. Im bardziej dany człowiek jest niedojrzały, tym silniejszą ma skłonność do manipulowania swoim myśleniem, tym bardziej zawęża i zniekształca swoją świadomość w odniesieniu do tego, co czyni i w jakiej znajduje się sytuacji. Taki człowiek tworzy coś w rodzaju wewnętrznej cenzury, gdyż usiłuje nie dopuścić do swojej świadomości bolesnych prawd o nim samym.
16. Formy wychowania. Pojęcie formy wychowania. Pojęcie formy wychowania odnosi się do określonego rodzaju sytuacji wychowawczej, jeżeli odnosi się on do jednej sytuacji jest on realizowany za pomocą jednej formy. Wielość form realizacja jednego procesu oznacza różnorodność jego sytuacji składowych. Rozróżniamy następujące formy: formy przedmiotowe (wychowanie przez działalność poznawczą i wytwórczą, gospodarczą, usługowo-opiekuńczą, techniczną, konsumpcyjną) oraz formy organizacyjne (wychowanie przez działalność indywidualną, zespołową, zbiorową).
Formy wychowania to nic innego, jak działania wychowawcy celowo organizowane po to, aby wychowankowie przejawiali oczekiwane przez niego rodzaje aktywności. Proces wychowania przyjmuje jakby pewną formę ze względu na rodzaj aktywności podejmowanej przez wychowanka. Oznacza to, że został on (proces) sprowadzony do pewnej postaci dającej się wyraźnie określić i wyodrębnić spośród innych. Wychowanek sam może konstruować sobie formy wychowania. Staje się wówczas podmiotem zmieniania samego siebie, staje się autokreatorem.
Generalnie przyjmuje się dwa kryteria ich wyodrębniania. Kryterium pierwsze stanowi przedmiot aktywności, dziedzina życia społecznego, w której uczestniczy wychowanek. Kryterium drugim są natomiast relacje, w jakie wchodzi wychowanek z innymi osobami. Tutaj ważny jest zarówno emocjonalny znak tych relacji: pozytywny, obojętny, negatywny, jak też treść społeczna – typ więzi społecznej występujący między uczestnikami sytuacji wychowawczej.
17. Metody wychowania. Metoda wychowania jest to każdy, wyodrębniony sposób polegający na wywieraniu określonego wpływu na aktywność wychowanka i związany zawsze z dokonaniem zmian w obrębie układu nagród i kar w danej sytuacji wychowawczej. Rodzaje metod wychowania: metody wpływu sytuacyjnego – nauczyciel ma tzw. władzę; dysponuje tym, co nagradzające i karzące; metoda wpływu osobistego – polega na operowaniu nagrodami i karami, które związane są bezpośrednio z osoba wychowawcy; metody takie jak: perswazja, ocenianie, sugestie, mają znaczenie i są skuteczne tylko wtedy, kiedy osoba wychowawcy jest znacząca, a wiec, kiedy zachowania wychowawcy maja dla wychowanków wartość nagród i kar; metoda wpływu społecznego – polega na wykorzystywaniu czynnika społecznego w wychowaniu (opinia społeczna, reakcje społeczne), nauczyciel w swoim działaniu może odwoływać się do wpływu grupy; metoda wpływu majętycznego – mają zastosowanie wtedy, gdy mamy do czynienia ze starszym wychowankiem, w tej metodzie mamy do czynienia z pobudzaniem wychowanków do ustalania przez niego samego własnych standardów, celów i zadań życiowych. Tradycyjny podział metod: metoda nagradzania – nagradzanie, to tworzenie atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń w następstwie określonych czynności, nagrodą może być zarówno przedmiot jak i czynność. Nagrodą jest także usunięcie czynnika awersyjnego (nieprzyjemnego dla dziecka). Metoda karania – karanie, to tworzenie awersyjnych dla jednostki zdarzeń w następstwie określonych czynności. Metoda perswazji – to przekazywanie wychowankowi komunikatów językowych w celu zmiany jego przekonań i zarazem działania; jest to przedstawianie (podsuwanie) rozwiązań przez posłużenie się odpowiednim zbiorem argumentów; Metoda modelowania – oddziaływanie przykładem; Metoda zadaniowa – stawianie przed wychowankiem określonych zadań i w ten sposób wdrażanie jego aktywności.
18. Kary i nagrody w wychowaniu. Nagradzanie, to tworzenie atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń w następstwie określonych czynności, nagroda może być zarówno przedmiot jak i czynność.
Karanie, to tworzenie awersyjnych dla jednostki zdarzeń w następstwie określonych czynności.
Nasze społeczeństwo silnie nurtuje problem stosowania kar i nagród w wychowaniu. Błędy wychowawcze często utożsamiane są z niewłaściwymi zasadami stosowania kar i nagród. Stanowiska w tej kwestii są bardzo skrajne, ich autorzy opowiadają się albo za stosowaniem ostrych, surowych kar, albo występują przeciwko im stosowaniu w ogóle. Rzadko zdarzają się głosy umiarkowane. Kara nie może być traktowana jako podstawowy środek wychowawczy, a strachem przed nią nie da się nikogo wychować w dyscyplinie. Kary wyzwalają opór i zamkniecie, uporczywe dążenie do odwetu, zaogniając sytuacje i potęgując napięcie. Rygor wzmaga agresywność. Karanie powoduje powstawanie negatywnych, ze społecznego punktu widzenia postaw – np. kłamstwa – dlatego, mija się to z celem, któremu ma służyć.
Kary są nieskuteczne, ponieważ: nie zmieniają zachowania, które wymagało ich zastosowania; nie odstraszają świadków stosowania tych kar od zachowań, za które ktoś inny został ukarany; prowadza do agresji. Zastosowana kara powinna być przemyślana, dostosowana do cech psychicznych karanego, dostosowana do cech psychicznych karanego, skierowana na nabycie nowych, właściwych form zachowania. W zw. z tym, wychowawca powinien być szczególnie dobrym psychologiem, aby w swej pracy nie popełniać błędów. Jeżeli już zdecydujemy się na zastosowanie kary, należy pamiętać, że skuteczność karania jest większa, gdy osoba karana ma pozytywny stosunek do karzącego, karanie nieregularne jest bardziej skuteczne niż regularne a niedostateczne wyniki w nauce i złe zachowanie, to skutek niewłaściwego stosowania kar i nagród. Nagradzanie w realizacji prawidłowo ujętego procesu wychowania ma większe zastosowanie, gdyż wspomaga pewne zachowania a nie zwalcza. Dziecko nagradzane nabiera poczucia integracji i bezpieczeństwa, jak również wiary w swoje możliwości, co budzi chęć do dalszych wysiłków w tym kierunku. Stosując nagradzanie, należy podnosić wymagania w stosunku do wychowanka, urozmaicać nagrody i indywidualizować je. Nagradzanie wychowawcze może polegać na oficjalnym wyrażaniu aprobaty i wyróżnieniu wychowanka, na przydzieleniu określonej funkcji lub roli, na przyznaniu dodatkowych przywilejów, wręczeniu prezentów, przyznaniu wyróżnień symbolicznych itp.
Jeżeli chcemy być dobrymi wychowawcami musimy pamiętać o stosowaniu w swej pracy całej gamy metod wychowawczych, dokładnie przemyślanych i dostosowanych do konkretnej sytuacji.
19. Perswazja w wychowaniu. Perswazja – sztuka przekonywania kogoś do własnych racji. Różni się od manipulacji tym, że przekonanie danej osoby do czegoś nie zaszkodzi jej w późniejszym czasie.
Polega na podsuwaniu wychowankom określonych rozwiązań przez posłużenie się odpowiednio dobranym zespołem argumentów. Może tu chodzić o rozwiązania prowadzące do pewnych przekonań, lub też do podjęcia odpowiednich decyzji dotyczących działania.
Mechanizm perswazyjnego oddziaływania związany jest ściśle z pobudzeniem jednostki do aktywności wewnętrznej, przez wywołanie w niej określonego przeżycia problemu. Osiąga się to, przez wywołanie w niej uczucia zagrożenia, niezadowolenia lub konfliktu wew. w związku z uznawanymi dotąd sądami.
Skuteczność perswazji zależy od szeregu czynników takich jak: postawa wobec wychowawcy, zaufanie do jego kompetencji i motywów, postawa wobec podsumowanych rozwiązań, charakter argumentów perswazyjnych, reakcje otoczenia na perswazje i inne. Bardzo ważne jest tu działanie własnym przykładem, gdyż wychowanek szuka w naśladownictwie rozwiązania własnych problemów i skłonny jest korzystać z tych wzorów, które uznaje za najbardziej dla siebie przydatne, i do których ma zaufanie na podstawie dotychczasowych doświadczeń. Stosując tę metodę, musimy być pewni, iż mamy wysoki autorytet i pozytywne kontakty z dzieckiem.
Metoda perswazyjno – informacyjna: tłumaczenie, przekazywanie danych w celu zmiany opinii, postaw, zachowań, korygowanie i wzbogacanie zasobu wiedzy, posługujemy się językiem werbalnym i niewerbalnym, wychowujemy poprzez komunikację, rozmowę, dyskusję.
Warunki skuteczności: umiejętne słuchanie i formułowanie argumentów, rezygnacja z bezwzględnej dominacji wyrażonej w opiniach, nie moralizować, w wychowaniu nie ma zwycięzców i przegranych.
20. Różnice w wychowaniu w rodzinie i szkole. Wszelkie wychowanie niezależne od celów jakie sobie stawia, występuje zwykle w określonym środowisku wychowawczym. Istnieją różne środowiska wychowawcze. Do podstawowych należą rodzina i szkoła. Rodzina. Jest pierwszą i fundamentalną grupą w życiu dziecka, najczęściej opiera się na związkach krwi, małżeństwa lub adopcji. Do najważniejszych funkcji rodziny należą: - funkcja prokreacyjna ( zrodzenie potomstwa); - funkcja opiekuńcza ( polega na udzielaniu konkretnej pomocy); - funkcja gospodarcza ( dobra materialno- bytowe); - funkcja wychowawcza (wprowadzanie w życie społeczne). Drugim po rodzinie środowiskiem wychowawczym jest szkoła
W odróżnieniu od rodziny funkcjonuje w warunkach wyraźnie zinstytucjonalizowanych. Zajmuje się kształceniem i wychowaniem dzieci i młodzieży oraz dorosłych stosownie do przyjętych celów i zadań, koncepcji oświatowo wychowawczych i programów. Obowiązek uczęszczania do szkoły spoczywa na każdym dziecku od 7 do 16 roku życia. Pełni wobec uczniów funkcję: - dydaktyczną; - opiekuńczą; - wychowawczą. Przekazuje im wiedzę, kształtuje postawy, zaspokaja podstawowe potrzeby potrzebne do rozwoju psychicznego i społecznego.
Wychowawca ma do czynienia z klasą, która tworzy grupę. Rodzic ma do czynienia z dzieckiem w trakcie rozwoju. Między rodzicami a dzieckiem jest prawie zawsze silna, pozytywna więź emocjonalna, między nauczycielem niekoniecznie.
21. Klasa, jako mała grupa społeczna, procesy i zjawiska zachodzące w grupie. Grupa to taki zbiór osób, który ma swoją strukturę, a zarazem normy, które funkcjonują w danej grupie. Do tej struktury uczniowie dochodzą przez wzajemne poznawanie się. W każdej grupie funkcjonują tzw. formy, a więc przepisy regulujące zachowaniu uczniów. Normy grupowe, jako normy nieformalne, najczęściej nie są werbalizowane i nie są zarazem spisywane. Normy, a wiec zakazy i nakazy wywierają wpływ na różne zachowanie się uczniów. Nieodłączną częścią szkoły jest klasa szkolna. Stanowi ona poddatnych głównie na wpływ uczących i nauczycieli grupę społeczną. Przez dynamikę grupową klasy szkolnej rozumie się układ działającej w niej sił, którymi są różne zjawiska i procesy grupowe. Należą do nich między innymi istniejąca w klasie struktura, czyli zajmowana przez uczniów pozycja względem siebie, wspólnie uznawane normy, spoistość i przywództwo, zjawiska i procesy te powstają w wyniku interakcji ( wzajemnych oddziaływań) między poszczególnymi uczniami, a także między nimi i różnymi podgrupami.
Klasa szkolna jako grupa społeczna stanowi zespół złożony z uczniów wzajemnie na siebie oddziałujących, zajmujących różne w niej pozycje, mających wspólny system wartości i norm regulujących ich zachowania. Charakteryzuje się dynamicznym układem zjawisk i procesów grupowych. Początkowo tworzy formalnie zorganizowaną grupę społeczną. Obejmuje uczniów o podobnym poziomie umysłowym i stopniu rozwoju fizycznego.
Struktura grupy to wzajemny układ pozycji zajmowanych przez jej członków. W każdej większej grupie może funkcjonować kilka struktur społecznych. Struktura grupy może ulegać zmianom. Normy grupowe jako normy nieformalne najczęściej nie są werbalizowane i nie są zarazem spisywane. Normy, a więc zakazy i nakazy wywierają wpływ na różne przejawy zachowania się uczniów. Normy obowiązujące w danej grupie mogą być konstruktywne, ale też mogą wpływać dezorganizująco na funkcjonowanie całej grupy, jak i na poszczególne jednostki. Podlegając wpływom norm w funkcjonowaniu w danej klasie uczniowie mają cztery możliwości: dostosowanie się do normy; próba wywarcia wpływu na rówieśników i zarazem zmiana normy; niepoddawanie się normom; przeciwstawianie się normom; opuszczenie klasy
Nauczyciel, który chce skutecznie wpływać na klasę i kierować nią musi mieć świadomość procesów zachodzących w grupie czyli: - zjawisko walki o pozycję w grupie; - wynikające z istnienia norm grupowych wpływy i naciski.
22. Zasady skutecznego kierowania klasą.
1. Poznanie grupy jaką tworzy klasa czyli orientacja w jej strukturze, a zarazem funkcjonujących w niej normach, jest to punkt wyjścia.
2. Występowanie w roli członka klasy.
3. Pytanie o zdanie, zgodę czy decyzję.
4. Respektowanie opinii
5. Życzliwość, hojność i dotrzymywanie przyrzeczeń.
6. Wykorzystywanie naturalnych struktur wewnątrz klasy i współpraca z przywódcami
7. Zasada wzbogacania życia klasy
8. Dopuszczenie do udziału uczniów w zarządzaniu klasą
9. Podnoszenie poczucia wartości uczniów ( pokazywanie dobrych stron, nie krytykować i nie wytykać)
Post został pochwalony 0 razy |
|
